 |
| Ρούντλφ Στάινερ |
''Καθώς ζούμε κατά την διάρκεια της μέρας και συνειδητοποιούμε τι οφείλουμε στον Ήλιο γι' αυτήν τη μέρα, πως τα καθήκοντα της ζωής μας συνδέονται με το φως του Ήλιου, μας διαφεύγει ότι, κατά κάποιο τρόπο ασυνειδητοποίητα, δια μέσου όλης αυτής της απόλαυσης και ικανοποίησης που έχουμε από το ηλιακό φως, μας διαπερνά η σίγουρη γνώση ότι το επόμενο πρωί, ύστερα από την ξεκούραση της νύχτας, ο Ήλιος θ' ανατείλει πάλι για μας. Αυτό είναι σημάδι ότι μέσα στην ψυχή μας ζει η εμπιστοσύνη στην αέναη Πραγματικότητα της Τάξης του Κόσμου. Ίσως αυτό να μην το αντιλαμβανόμαστε πάντα ξεκάθαρα, ερωτώμενοι όμως, θ' απαντούσαμε κατ' αυτήν την έννοια: Αφιερωνόμαστε σήμερα στην δουλειά μας, γιατί ξέρουμε ότι οι καρποί αυτής της δουλειάς είναι εξασφαλισμένοι για αύριο, γιατί μετά την ξεκούραση της νύχτας ο Ήλιος θα φανεί πάλι και οι καρποί της δουλειάς θα ωριμάσουν.
Στρέφουμε το βλέμμα πάνω στον φυτικό μανδύα της Γης. Θαυμάζουμε εκείνο που αυτόν τον χρόνο μας προσφέρει το φυτικό επικάλυμμα της Γης. Διατηρούμαστε από τους καρπούς της Γης. Ξέρουμε ότι, σύμφωνα με την Πραγματικότητα της Κοσμικής Τάξης, από τους σπόρους αυτής της χρονιάς θα προέλθουν τα φυτά και οι καρποί της επόμενης. Και πάλι ερωτώμενοι γιατί ζούμε με τόση σιγουριά, θα είμαστε σε αντίστοιχη θέση να δώσουμε την απάντηση: Η Πραγματικότητα της Κοσμικής Τάξης μας φαίνεται αναμφισβήτητη, μας εγγυάται ότι αυτό που ωριμάζει σαν σπόρος στο παλιό φυτό θα εμφανισθεί πάλι στο Βασίλειο της Πραγματικότητας. Υπάρχει όμως κάτι άλλο, που όταν το σκεφτόμαστε απέναντι στην βεβαιότητα αυτή που μας δίνει η Πραγματικότητα, αισθανόμαστε ότι χρειαζόμαστε ένα στήριγμα. Πρόκειται για κάτι που έχει ιδιαίτερη σπουδαιότητα για την εσωτερική ζωή της ψυχής μας. Αρκεί μόνο μια φράση να εκφραστεί για να αισθανθούμε αμέσως ότι στην ζωή μας υπάρχει κάτι για το οποίο χρειαζόμαστε μια τέτοια σιγουριά, γιατί για τον πραγματικά σκεπτόμενο και έχοντα πραγματική αίσθηση άνθρωπο η φράση αυτή δεν φέρνει μέσα της άμεσα αυτήν την εγγύηση. Η φράση αυτή είναι: Τα Ιδεώδη μας. Και τι δεν περικλείει μέσα της η φράση ''τα Ιδεώδη μας''! Όταν σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε κατά υψηλότερη έννοια, βλέπουμε ότι τα Ιδεώδη μας ανήκουν σε κάτι που για την ψυχή μας είναι σπουδαιότερο από την εξωτερική πραγματικότητα. Τα Ιδεώδη μας είναι που φλογίζουν εσωτερικά την ψυχή μας, που κάνουν την ζωή πολύτιμη και σημαντική σε πολλές της διασυνδέσεις. Και όταν κοιτάξουμε την εξωτερική ζωή, όταν ρίξουμε το βλέμμα στην εξασφαλισμένη Πραγματικότητα αυτής της ζωής, συχνά μας βασανίζει η σκέψη: Περιέχει αυτή η Πραγματικότητα κάτι που να μας εγγυάται το πολυτιμότερο πράγμα στην ζωή, την πραγματοποίηση των Ιδεωδών μας;
Αναρίθμητες συγκρούσεις της ανθρώπινης ψυχής προέρχονται από τις πολυποίκιλες αμφιβολίες των ανθρώπων σχετικά με την πραγματοποίηση των Ιδεωδών τους, στην οποία πραγματοποίηση θα επιθυμούσαν εν τούτοις να βασιστούν με κάθε ίνα της ψυχής τους. Αρκεί να εξετάσουμε τον Κόσμο στο φυσικό του επίπεδο ανεπηρέαστα, για να δούμε πόσες και πόσες ανθρώπινες ψυχές διεξάγουν τους σκληρότερους και εντατικότερους αγώνες μη καταφέρνοντας εν τούτοις να εκπληρώσουν αυτό που θεωρούν πολύτιμο κατά ιδεώδη έννοια. Διότι δεν είμαστε σε θέση να συμπεράνουμε από την Εξέλιξη της Πραγματικότητας, ότι τα Ιδεώδη μας στην ζωή αποδεικνύονται σπόροι για μια μελλοντική Πραγματικότητα κατά την ίδια έννοια που οι φυτικοί σπόροι αυτού του έτους αποτελούν, για παράδειγμα, τις προδιαθέσεις για τον φυτικό μανδύα του επόμενου έτους. Άν ρίξουμε την ματιά μας σ' αυτούς τους φυτικούς σπόρους ξέρουμε ότι φέρουν μέσα τους εκείνο που τον επόμενο χρόνο θα γίνει Πραγματικότητα σε ευρύτατη κλίμακα. Άν στραφούμε προς τα Ιδεώδη μας, ναι μεν μπορούμε να διατηρήσουμε μέσα στην ψυχή μας την πίστη ότι τα Ιδεώδη αυτά θα έχουν κάποια σπουδαιότητα, κάποια αξία για την ζωή, αλλά δεν είναι δυνατόν να έχουμε σιγουριά κατά την ίδια έννοια. Σαν άνθρωποι θα επιθυμούσαμε να ήταν τα Ιδεώδη μας σπόροι για το μέλλον, αλλά μάταια αναζητούμε αυτό που θα τους εξασφάλιζε αυτήν την Πραγματικότητα. Όταν λοιπόν κοιτάζουμε το φυσικό επίπεδο βρίσκουμε συχνά την ψυχή μας με τον Ιδεαλισμό της σε κατάσταση απελπισίας.
Ας πάμε τώρα από τον κόσμο του φυσικού επιπέδου στον Κόσμο του απόκρυφου, στον Κόσμο της κρυμμένης Θεικότητας. Όποιος έχει γίνει ερευνητής του Πνεύματος μαθαίνει να γνωρίζει τις ψυχές κατά την περίοδο που πρέπει να διανύσουν μεταξύ θανάτου και νέας γέννησης. Και είναι πολύ αποκαλυπτικό να στρέψει το βλέμμα του πάνω στις ψυχές που είχαν διαποτιστεί κατά την γήινη ζωή με υψηλά Ιδεώδη, με Ιδεώδη που γεννήθηκαν από το πυρ και το φως της καρδιάς τους.
Σ' έναν άνθρωπο που έχει διαβεί την πύλη του θανάτου κι έχει μπροστά του τον γνωστό μας ζωντανό πίνακα, που παριστάνει μια ανάμνηση της διανυθείσας γήινης ζωής, στον πίνακα αυτό είναι συνυφασμένος επίσης ο Κόσμος των Ιδεωδών. Και αυτός ο Κόσμος των Ιδεωδών μπορεί να εμφανιστεί κατά τέτοιο τρόπο μπροστά στην ψυχή μετά τον θάνατο, που δημιουργεί αισθήματα στον άνθρωπο που μπορούν να εκφραστούν με τα λόγια:'' Τα Ιδεώδη αυτά μου φλόγισαν και φώτισαν τα έγκατα της καρδιάς μου, που τα θεωρούσα σαν το πολυτιμότερο, το εσώτατο καλό έχουν πάρει τώρα μια τελείως αλλόκοτη όψη. Φαίνονται σαν να μην ανήκαν με σωστό τρόπο σ' όλα όσα θυμάμαι σαν πραγματικά γήινα βιώματα στο φυσικό επίπεδο''.Παρ' όλα αυτά ο πεθαμένος αισθάνεται σαν να ασκούν τα Ιδεώδη αυτά μια μαγνητική έλξη επάνω του, αισθάνεται κατά κάποιο τρόπο μαγεμένος απ' αυτά. Μπορούν να έχουν για τον πεθαμένο μια αξιόλογη έλξη, αλλά μπορούν επίσης να έχουν κάτι που τον γεμίζει μ' ένα ήπιο φόβο, σε σημείο που να αισθάνεται, ότι είναι δυνατόν αυτό το κάτι να γίνει επικίνδυνο γι' αυτόν, ότι μπορεί να τον αποξενώσει από την Εξέλιξη της Γης κι απ' αυτό που για την γήινη Εξέλιξη συνδέεται με την ζωή μεταξύ θανάτου και νέας γέννησης.
Για να εκφραστώ κατά εντελώς σαφή τρόπο, θα ήθελα ν' αναφερθώ σε ορισμένα συγκεκριμένα συμβάντα, που είναι ήδη γνωστά σε μερικούς από σας, πλην όμως είναι απαραίτητο να φωτιστούν ιδιαίτερα από μιαν άλλη πλευρά, για να μπορέσουν να συνδεθούν μ' αυτά που είπα σχετικά με την φύση των ανθρωπίνων Ιδεωδών. Τα τελευταία χρόνια συνδέθηκε μαζί μας ένας άνθρωπος που είχε κλήση στην ποίηση. Έχοντας αφιερώσει την ζωή του στον πιο αγνό Ιδεαλισμό κι έχοντας εμβαθύνει στον μυστικισμό, συνδέθηκε με την Ανθρωποσοφική μας Κίνηση. Παρ' ότι η ψυχή του διέμενε σ'ένα αδύνατο, καταρρέον φυσικό σώμα, αφοσιώθηκε με την καρδιά και την ψυχή του στην Πνευματική μας Κίνηση. Την φετινή άνοιξη τον χάσαμε από την γήινη ζωή. Πέρασε την πόρτα του θανάτου. Άφησε στην Ανθρωπότητα μια σειρά από υπέροχα ποιήματα που δημοσιεύθηκαν σ' ένα τόμο που εμφανίσθηκε λίγο καιρό μετά τον θάνατό του. Λόγω δυσκολιών της σωματικής του ζωής δεν συμμετείχε στην Κίνησή μας για πολύ καιρό, διότι έπρεπε να διαμένει είτε απομονωμένος σε κάποιο βουνό ή αλλού όπου του παρέχονταν υπηρεσίες για την υγεία του. Αν και απομακρυσμένος στο χώρο παρέμενε συνδεδεμένος με την Κίνηση μας και τα ποιήματά του απαγγέλλονταν επανειλημμένα σε ορισμένους ανθρωποσοφικούς κύκλους. Τα ποιήματα αυτά αντανακλούσαν κατά κάποιο τρόπο όλα όσα αναπτύξαμε στο χώρο της Ανθρωποσοφίας κατά το διάστημα της τελευταίας δεκαετίας και πλέον.
Τώρα έχει διαβεί την πύλη του θανάτου και από την υπεραισθητή παρατήρηση της ψυχής αυτού του ανθρώπου προκύπτει κάτι πολύ αξιόλογο. Μπορούμε να πούμε ότι μόνο μετά τον θάνατο αντιλαμβάνεται κανείς την σπουδαιότητα της ζωής αυτής της ψυχής μέσα σ' εκείνο το άρρωστο σώμα. Κατά την διάρκεια της πιστής της συνεργασίας για την προώθηση της Ανθρωποσοφικής Κίνησης, η ψυχή αυτή αποκόμισε κάτι από το οποίο αναπτύχθηκαν μεγάλες δυνάμεις, θα μπορούσε να πει κανείς, κάτω από την επιφάνεια του σώματος που αργοπέθαινε. Το άρρωστο σώμα απέκρυπτε αυτές τις δυνάμεις όσο η ψυχή ήταν ακόμα μέσα του. Και τώρα, όταν συναντιέται κανείς μ' αυτήν την ψυχή μετά τον θάνατο, αναλάμπει, όπως μόνο στην Πνευματική Ζωή μπορεί ν' αναλάμψει, το περιεχόμενο της Ζωής που αποκόμισε η ψυχή. Σαν ένας μεγαλειώδης πίνακας υπάρχει, θα μπορούσα να πω, το νέφος μέσα στο οποίο ζει τώρα ο φίλος μας, αφού διάβηκε την πύλη του θανάτου. Για τον απόκρυφο παρατηρητή αυτό είναι μια μοναδική θέα. Ο απόκρυφος παρατηρητής βέβαια μπορεί ν' αφήσει το βλέμμα του να περιπλανηθεί στην αχανή περιφέρεια του Πνευματο-Κοσμικού Σύμπαντος. Είναι άλλο πράγμα όμως ν' αφήσει κανείς το βλέμμα να περιπλανηθεί στο Κοσμικό Σύμπαν και τελείως άλλο να βλέπει ξεχωριστά από μια ανθρώπινη ψυχή κάτι σαν μεγαλειώδη πίνακα, σαν έργο ζωγραφικής αυτού που θα υπήρχε ούτως ή άλλως στον Πνευματικό Κόσμο από δικού του. Όπως έχει κανείς γύρω του τον κόσμο στο φυσικό επίπεδο και τον βλέπει αντανακλώμενο στα θαυμάσια έργα ενός Ραφαήλου ή ενός Μιχαηλάγγελου, έτσι συμβαίνει και στον Πνευματικό Κόσμο στην περίπτωση που αναφέραμε. Όπως όταν βρεθεί κανείς μπρος από ένα έργο του Ραφαήλου ή ενός Μιχαηλάγγελου δεν λέει ποτέ:'' Το έργο αυτό δεν μου δίνει τίποτα παρά πάνω από τον πραγματικό κόσμο που βρίσκεται μπροστά μου'', έτσι όταν κοιτάζει τον πίνακα που αντικατοπτρίζει σε μια ψυχή αυτό που βλέπει κανείς ούτως ή άλλως κατά την θέαση της Πνευματικής Πραγματικότητας, δεν λέει ότι η μεγάλη αναλαμπή αυτού του ψυχικού πίνακα δεν αποτελεί ένα τεράστιο εμπλουτισμό. Και μπορεί να ειπωθεί ότι μαθαίνει κανείς απείρως περισσότερα,όταν έχει μπροστά του τον φίλο που πέθανε, ο οποίος περιέχει στην ψυχή του μετά τον θάνατο, έναν αντικατοπτρισμό όλων εκείνων που θα μπορούσαν να περιγραφούν από τον Πνευματικό Κόσμο εδώ και πολλά χρόνια απ' ότι είναι σε θέση να μάθει από άμεση θέαση της απέραντης Πνευματικής Πραγματικότητας.
Αυτό αποτελεί απόκρυφο γεγονός. Το γεγονός αυτό το έχω επαναλάβει ήδη στους ανθρωποσόφους φίλους μας σε άλλα μέρη. Σήμερα πήρα απ' αυτό ό,τι έχει κάποια σπουδαιότητα για την τωρινή μας θεώρηση. Έτσι όπως παρουσιάζεται λοιπόν αυτό το απόκρυφο γεγονός στο πρόσωπο του Κρίστιαν Μόργκενστερν μου δείχνει και κάτι άλλο. Όταν βλέπει κανείς την αντίδραση που συναντά σήμερα η διάδοση της Απόκρυφης Διδασκαλίας, όπως την εννοούμε, μπορεί συχνά να κάνει την ερώτηση, δεν λέω να εκφράσει αμφιβολία, αλλά να ρωτήσει:'' Τι πρόοδο θα προκαλέσει αυτή η Απόκρυφη Διδασκαλία στην ανθρώπινη καρδιά, στην ανθρώπινη ψυχή;'' ''Υπάρχει εγγύηση σήμερα ότι τα αποτελέσματα της δουλειάς μας μέσα στην Ανθρωποσοφική Εταιρία μας θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την πορεία της Πνευματικής Εξέλιξης της Ανθρωπότητας;'' Η θέα του πως έχει εξελιχθεί τώρα η ψυχή του φίλου μας, μας δίνει αυτήν την εγγύηση από τον Υπεραισθητό Κόσμο. Γιατί; Ο φίλος μας που έχει αφήσει πίσω του τα ποιήματα ''Βρήκαμε έναν δρόμο'' ζει στον μεγάλο Κοσμικό Πίνακα που είναι ένα είδος ψυχικού σώματος γι' αυτόν μετά τον θάνατο. Όσο ήταν συνδεδεμένος μαζί μας μέσα στην Ανθρωποσοφική μας Κίνηση αποκόμισε ό,τι είχαμε να πούμε για τον Χριστό. Δεχόμενος την Ανθρωποσοφική Διδασκαλία, συνδέοντάς την με την ψυχή του κατά τρόπο που να γίνει αυτή πραγματικά το Πνευματικό Αίμα της καρδιάς του, πήρε τέτοια θέση στην ψυχή του η Διδασκαλία αυτή, ώστε μέσα της περιείχε γι' αυτόν την Ουσία του Χριστού. Την δέχθηκε ταυτόχρονα με την Οντότητα του Χριστού. Ο Χριστός όπως ζει στην Κίνησή μας μπήκε μέσα στην ψυχή του.
Κατά την παρατήρηση του απόκρυφου γεγονότος συμβαίνει το εξής: Ο άνθρωπος που διαβαίνει την πύλη του θανάτου είναι σε θέση πράγματι να ζήσει σ' ένα τέτοιο Κοσμικό Πίνακα, με τον οποίο θα προχωρήσει δια μέσου της ζωής μεταξύ θανάτου και νέας γέννησης. Ο Πίνακας αυτός θα επιδράσει σ' ολόκληρο το Ον του, θα ενσωματωθεί ή καλύτερα, θα έλεγα, θα ''εμψυχωθεί'' σ' ολόκληρο το Ον του και θα διαπεράσει την καινούργια γήινη ζωή του, όταν κατέβει πάλι σε μια τέτοια ζωή στην Γη. Συντελεί στο να δεχθεί μια τέτοια ψυχή ένα σπόρο τελειότητας για την ίδια της την ζωή, ώστε η ψυχή αυτή να προχωρήσει στην Εξέλιξη της γήινης Ύπαρξης. Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή η ψυχή αφομοίωσε στο Ον της την Διδασκαλία όπως αναφέρθηκε. Αυτή όμως η συγκεκριμένη ψυχή, όπως υπεδείχθη, δέχθηκε όλη αυτή την Διδασκαλία, διαποτισμένη και πνευματικοποιημένη από το Ον του Χριστού, από παραστάσεις για το Ον του Χριστού που είμαστε σε θέση ν' αποκτήσουμε. Αυτό όμως που δέχθηκε μια τέτοια ψυχή δεν είναι απλώς ένα καλό που ωφελεί την περαιτέρω εξέλιξή της και μόνο, αλλά ένα καλό που δια μέσου του Χριστού, ο οποίος υπάρχει για όλη την Ανθρωπότητα συλλογικά, επενεργεί πάνω σ' όλη αυτή την Ανθρωπότητα. Κι ο πίνακας αυτός που σύμφωνα με το ενορατικό μάτι αναπτύσσεται στην ψυχή εκείνου που πέρασε την πύλη του θανάτου την άνοιξη, όπως παρουσιάζεται διαποτισμένος από τον Χριστό, αποτελεί για μένα εγγύηση ότι αυτά που λέγονται σήμερα από τους Πνευματικούς Κόσμους θα λάμψουν από την Αγάπη του Χριστού στις ψυχές που θα έρθουν αργότερα, κι οι οποίες έτσι θα φλογίζονται και θα εμπνέονται απ' αυτά. Όχι μόνο θα προωθήσει ο φίλος μας την διαποτισμένη από τον Χριστό Ανθρωποσοφία στην ζωή του για την ίδια του τελειοποίηση, αλλά επειδή την έχει αποκομίσει έτσι διαποτισμένη, θα γίνει αυτή μια Ώθηση από τον Πνευματικό Κόσμο για τις ψυχές που θα ζήσουν στους ερχόμενους αιώνες. Μέσα σ' αυτές θ' ακτινοβολήσει αυτό που διαποτίστηκε από τον Χριστό. Οι ψυχές σας δεν μπορούν να δεχθούν μόνο για τον εαυτό τους αυτό που αποκτούν δια μέσου της διαποτισμένης από τον Χριστό Ανθρωποσοφίας ως το πολυτιμότερο αγαθό, αλλά θα το φέρουν δια μέσου μελλοντικών Εποχών της Εξέλιξης. Διαποτισμένη από τον Χριστό η Ανθρωποσοφία θα διασκορπιστεί σαν σπόρος σ' όλη την Ανθρωπότητα, για΄τι ο Χριστός είναι το Ον που ανήκει σ' όλη την Ανθρωπότητα. Εκεί όπου υπάρχει ο Χριστός δεν απομονώνονται τα Αγαθά της ζωής, παραμένουν καρποφόρα για τον καθένα ξεχωριστά αλλά ταυτόχρονα παίρνουν τον χαρακτήρα ενός Καλού για όλη την Ανθρωπότητα.
Αυτό πρέπει να το τοποθετήσουμε σωστά μέσα μας. Τότε βλέπουμε την σημαντική διαφορά που υπάρχει μεταξύ σοφίας μη διαποτισμένης από τον Χριστό και Σοφίας φωτισμένης από το Φως του Χριστού. Μαζεμένοι σε στενό κύκλο της Εταιρίας μας όπως είμαστε, δεν έχουμε σκοπό ν' ασχοληθούμε με αφηρημένες θεωρήσεις, αλλά, απτόητοι από την αντίθεση του σημερινού κόσμου, να συνεχίσουμε την δουλειά μας για την προώθηση του αληθινού Αποκρυφισμού. Ως εκ τούτου μόνο θέματα τα οποία έρχονται στην γνώση μας δια μέσου Πνευματικής Έρευνας πρόκειται να θίξουμε.
Μνεία πρέπει επίσης να γίνει και για μια άλλη περίπτωση. Στο Μόναχο μας δόθηκε τα τελευταία χρόνια η ευκαιρία να δώσουμε παραστάσεις των ονομαζόμενων μυστηριακών έργων, στην εκτέλεση των οποίων οι Σουηδοί φίλοι μας είχαν συμμετάσχει παντοιοτρόπως. Όπως έχω αναφέρει από μια ορισμένη πλευρά σε πολλούς φίλους, οι παραστάσεις των μυστηριακών έργων διαφέρουν από άλλες παραστάσεις από πολλές απόψεις. Πρέπει κατά κάποιο τρόπο να υπάρχει συναίσθηση ευθύνης απέναντι στον Πνευματικό Κόσμο. Δεν μπορούμε να πάμε σε παράσταση μυστηριακού έργου, όπως πηγαίνουμε σε μια θεατρική παράσταση. Βεβαίως αυτό που γίνεται σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να προέρχεται από τις ίδιες μας ψυχικές δυνάμεις. Μας είναι σαφές ότι όταν πρόκειται να κάνουμε κάτι στην φυσική ζωή δια μέσου της θέλησης της ψυχής, είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουμε την μυική μας δύναμη που, αν και μας παρέχεται απ' έξω, εν τούτοις μας ανήκει. Αν δεν διαθέτουμε αυτήν την μυική δύναμη που μας δίνεται απ' έξω δεν είναι δυνατόν να εκτελέσουμε ορισμένα πράγματα. Κατά κάποιο τρόπο η μυϊκή αυτή δύναμη ανήκει σε εμάς και εν τούτοις πάλι δεν μας ανήκει. Αυτό συμβαίνει και με τις πνευματικές μας ικανότητες, μόνο που στην περίπτωση αυτή δεν παίρνουμε βοήθεια από φυσικές δυνάμεις, όπως οι μυικές, όταν πρόκειται να δραστηριοποιήσουμε αυτές τις ικανότητες στον Πνευματικό Κόσμο. Τότε πρέπει να έρθουν σε βοήθειά μας οι Δυνάμεις του ίδιου του Πνευματικού Κόσμου. Οι Δυνάμεις αυτές που από τον Πνευματικό Κόσμο διεισδύουν στον φυσικό κόσμο πρέπει σ' αυτήν την περίπτωση να μας ακτινοβολήσουν και να μας διαπεράσουν. Είναι αλήθεια ότι άλλα εγχειρήματα παρόμοια με τις παραστάσεις μας στο Μόναχο μπορούν να ξεκινήσουν μια διαφορετική συνείδηση, για μένα όμως ήταν σαφές, ότι το πρόγραμμά μας επρόκειτο να εκτελεσθεί κατά την πορεία των ετών, ότι οι διάφορες πρωτοβουλίες μπορούσαν να αναληφθούν μόνο αν εντελώς καθορισμένες προς αυτήν την κατεύθυνση ερχόμενες Πνευματικές Δυνάμεις έρεαν μέσα στις ανθρώπινες δυνάμεις μας, αν κατά κάποιο τρόπο Πνευματικές Δυνάμεις ''Προστάτη Αγγέλου'' εισέρρεαν μέσα στις ανθρώπινες δυνάμεις μας.
Όταν αρχίσαμε την Πνευματικο-Επιστημονική μας εργασία κατά τις αρχές του αιώνα μας και μαζευόμαστε στον μικρό μας κύκλο, ήταν εύκολο να μετρήσει κανείς τους παρόντες. Για ένα βραχύ χρονικό διάστημα ήταν ανάμεσά μας μία πιστή ψυχή που το Κάρμα της την είχε προικίσει μ' ένα εντελώς ιδιαίτερο ταλέντο για την ομορφιά και την τέχνη. Αν και για βραχύ μόνο χρονικό διάστημα, η ψυχή αυτή συνεργάστηκε μαζί μας, ιδιαίτερα σε σχέση με την εσώτερη δουλειά που έπρεπε να γίνει τότε στο Πνευματικο-Επιστημονικό πεδίο. Με εγκαρδιότητα και με ξεκάθαρη εσωτερική φλόγα εργάστηκε μαζί μας και αφομοίωσε τις Διδασκαλίες που ήταν τότε δυνατόν να δοθούν από την Πνευματική Επιστήμη και ιδιαίτερα τις αναφερόμενες σε Κοσμικούς Συσχετισμούς. Ακόμη σήμερα θυμάμαι ένα γεγονός που είχε τότε παρουσιαστεί μπρος στην ψυχή μου, το οποίο θα μπορούσε ίσως να φανεί ασήμαντο και το οποίο παρ' όλα αυτά θ' αναφέρω εδώ.
Όταν ξεκίνησε η Ανθρωποσοφική μας Κίνηση, ταυτόχρονα άρχισε η έκδοση ενός περιοδικού που για καλά σταθμισμένους τότε λόγους ονομάστηκε ''Λούσιφερ''. Δημοσίευσα τότε ένα άρθρο με τον τίτλο ''Λούσιφερ'' το οποίο περιείχε, ως προς την τάση τουλάχιστον, τις κατευθυντήριες γραμμές υπό τις οποίες επρόκειτο να εργαστούμε. Αν και δεν εκφράζει με λόγια είναι εν τούτοις σύμφωνο με την γραμμή που πρέπει να ακολουθήσει ηΑνθρωποσοφική μας Εταιρία και μπορώ να πω: Το άρθρο αυτό είναι επίσης διαποτισμένο από τον Χριστό. Όποιος το αφομοιώνει παίρνει μέσα του το Αίμα Ζωής του Χριστιανισμού. Μπορώ ίσως σήμερα να κάνω μνεία ότι το άρθρο αντιμετώπισε ισχυρότατη αντίθεση εκ μέρους του μικρού εκείνου κύκλου που συνδέθηκε μαζί μας και προερχόταν από την Θεοσοφική Κίνηση. Παντού θεωρήθηκε το περιεχόμενο του άρθρου αυτού σαν αντιθεοσοφικό.
Η προσωπικότητα για την οποία μιλούσα πιο πάνω δέχθηκε το άρθρο αυτό με την μεγαλύτερη θέρμη της καρδιάς και με βαθύτατη εσωτερικότητα, σε σημείο που μπορούσα να πω στον εαυτό μου:''Από την πλευρά της Αλήθειας μια τέτοια επιβεβαίωση βαραίνει περισσότερο για την πρόοδο της Ανθρωποσοφικής Κίνησης απ' ότι όλη η αντίθετη μαζί''. Κοντολογίς, η ψυχή αυτή ήταν εντελώς συνυφασμένη μ' ό,τι επρόκειτο να ρεύσει στο Πνευματικό μας Ρεύμα. Σε λίγο πέθανε. Πέρασε την πύλη του θανάτου το 1904. Για μερικά χρόνια μετά τον θάνατό της έπρεπε ν' αγωνισθεί στον Πνευματικό Κόσμο για να βρει την πραγματική της ταυτότητα. Από τις μυστηριακές παραστάσεις μας στο Μόναχο το 1909 και μετά με αύξοντα ρυθμό βρισκόταν αυτή η ψυχή όλη την ώρα πίσω απ' οτιδήποτε επρόκειτο ν' αναλάβω για τις παραστάσεις μας, υποστηρίζοντας και αποσαφηνίζοντας το. Αυτό που μπορούσε, με το ταλέντο που είχε για την ομορφιά, να προσφέρει για την καλλιτεχνική πραγματοποίηση των Πνευματικών Ιδεωδών μας,επενεργούσε από τον Πνευματικό Κόσμο, σαν να προερχόταν από τον Προστάτη Άγγελο των μυστηριακών παραστάσεών μας. Και γινόταν αυτό με τέτοιο τρόπο που αισθανόταν κανείς μέσα του δύναμη ν' αναλάβει τις απαιτούμενες πρωτοβουλίες. Όπως στο φυσικό κόσμο βασιζόμαστε στην μυική δύναμη, έτσι και η Πνευματική Δύναμη που ρέει από τον Πνευματικό Κόσμο προς τα κάτω εισχωρούσε στην Πνευματική Δύναμη του καθενός.
Έτσι δουλεύουν οι πεθαμένοι με μας, με τον τρόπο αυτό είναι μαζί μας. Αυτό αποτέλεσε μια περίπτωση- κι ερχόμαστε τώρα στο σημείο για το οποίο ειδικά πρέπει να μιλήσω σήμερα- όπου αυτό που απόκτησε η υπόψη προσωπικότητα στο πεδίο της Ανθρωποσοφίας δεν βοήθησε απλώς στην πρόοδο της ίδιας στην ατομική ζωή, αλλά έρευσε πάλι πίσω σε μας κατά έκδηλο τρόπο και συνέβαλε σε ό,τι είχαμε κατά νου να κάνουμε για όλη την Ανθρωποσοφική Κίνηση. Υπήρχαν δύο δυνατότητες: Η μία ήταν αυτό που είχε αποκτήσει αυτή η προσωπικότητα να το διατηρούσε στην ψυχή της, ώστε να μπορέσει να το εφαρμόσει για την περαιτέρω πρόοδό της κατά την διάρκεια της ζωής κι ακόμη κατά την ζωή μετά θάνατον. Αυτό είναι απολύτως σωστό, έτσι πρέπει να συμβαίνει, γιατί αν πρόκειται η ανθρώπινη ψυχή να επιτύχει τον Θεϊκό της Στόχο πρέπει να τελειοποιείται όλο και περισσότερο. Πρέπει να κάνει το παν που μπορεί να συνεισφέρει σ' αυτή την τελειότητα. Επειδή όμως από την άλλη μεριά η ψυχή αυτή είχε αφομοιώσει όλο το νόημα της διείσδυσης του Χριστού μέσα της, αυτό που είχε δεχθεί μπορούσε να επενεργήσει όχι μόνο σ' αυτή, αλλά να ρεύσει και κάτω σε μας, Ήταν δυνατόν να γίνει ένα είδος συλλογικού Καλού, ενός Καλού που να επενεργεί σε όλους μας.
Αυτό πετυχαίνει ο Χριστός όταν διεισδύει στους καρπούς της γνώσης μας. Ενώ όμως δεν αφαιρεί από την μια μεριά αυτό που αντιπροσωπεύουν αυτοί οι καρποί της γνώσης για ένα άτομο, από την άλλη η Χριστός πέθανε για όλες τις ψυχές κι όταν ανυψωθούμε και αποκτήσουμε την γνώση που πρέπει να έχει ο κάθε σωστός άνθρωπος τη Γης η οποία περικλείεται στην φράση:''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου'', όταν κατά κάποιο τρόπο αναγνωρίζουμε τον Χριστό μέσα σε ό,τι γνωρίζουμε οι ίδιοι, όταν αποδίδουμε στον Χριστό τις δυνάμεις που εμείς οι ίδιοι χρησιμοποιούμε, τότε αυτό που παίρνουμε μέσα μας δεν ενεργεί μόνο σε μας αλλά σ' ολόκληρη την Ανθρωπότητα. Τότε καρποφορεί για όλην την Ανθρωπότητα. Όπου κοιτάξουμε ανθρώπινες ψυχές πάνω στην Γη, να σκεφτόμαστε ότι για όλες πέθανε ο Χριστός κι ό,τι δέχονται οι ψυχές μέσα τους στ' Όνομά του, το παίρνουν όχι μόνο για την τελειοποίησή τους, αλλά επίσης και σαν πολυτιμότατο Αγαθό που επιδρά σ' ολόκληρη την Ανθρωπότητα.
Και τώρα ας πάμε πίσω σ΄αυτό που ειπώθηκε εισαγωγικά σήμερα το βράδυ. Είπαμε ότι όταν μετά τον θάνατο κοιτάξουμε πίσω στον πίνακα της ζωής μας και δούμε τι έχουμε ζήσει, μας φαίνεται σαν να είχαν τα Ιδεώδη μας κάτι παράξενο. Έχουμε την αίσθηση ότι αυτά τα Ιδεώδη δεν μας φέρουν ουσιαστικά προς την κοινή ζωή των ανθρώπων, δεν έχουν καμιά εγγύηση μέσα τους για την Πραγματικότητα της γενικής ζωής των ανθρώπων, μας οδηγούν μακρυά απ' αυτήν. Ο Λούσιφερ έχει μεγάλη ισχύ πάνω στα Ιδεώδη μας, γιατί πηγάζουν με τόση ομορφιά από την ανθρώπινη ψυχή, αλλά μόνο από την ανθρώπινη ψυχή, και δεν είναι ριζωμένα στην εξωτερική Πραγματικότητα. Για τον λόγο αυτό έχει ο Λούσιφερ τέτοια ισχύ και είναι ουσιαστικά η μαγνητική έλξη του Λούσιφερ που αισθανόμαστε στα Ιδεώδη μας μετά τον θάνατο. Τα Ιδεώδη μας είναι ιδιαιτέρως πολύτιμα στον Λούσιφερ ο οποίος μας πλησιάζει, διότι δια μέσου αυτών μας προσελκύει εμμέσως, δια παρακάμψεως. Όταν όμως διαποτίζουμε με τον Χριστό κάθε πνευματικό μας απόκτημα, όταν αισθανόμαστε τον Χριστό μέσα μας ξέροντας ότι στο κάθε τι που δεχόμαστε το δέχεται ο Χριστός μέσα μας''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου''(Επιστολή Παύλου προς Γαλάτας 2,20) τότε, όταν διαβαίνουμε την πύλη του θανάτου δεν κοιτάζουμε πίσω τα Ιδεώδη μας σαν να επρόκειτο να μας αποξενώσουν από τον Κόσμο, αλλά κατά κάποιο τρόπο τα έχουμε παραδώσει στον Χριστό. Τότε αναγνωρίζουμε ότι ο Χριστός έχει κάνει τα Ιδεώδη μας δική του υπόθεση. Τα παίρνει επάνω Του και ο καθένας μπορεί τότε να πει στον εαυτό του:'' Εγώ μόνος δεν μπορώ να πάρω πάνω μου τα Ιδεώδη μου, ώστε ν' αποτελέσουν αυτά σίγουρα σπέρματα για την Ανθρωπότητα της Γης, όπως οι σπόροι αυτού του καλοκαιριού θα είναι σίγουροι σπόροι για το φυτικό μανδύα του επόμενου καλοκαιριού, αλλά ο Χριστός μέσα μου μπορεί να το κάνει αυτό, γιατί διαπερνά τα Ιδεώδη μου με την Πραγματικότητα στην ουσία της''. Γι αυτά τα Ιδεώδη που τόσο διαφυλάσσουμε μέσα μας μπορούμε να πούμε: '' Σαν άνθρωποι εκφράζουμε τα Ιδεώδη μας στην Γη, αλλά μέσα μας ζει ο Χριστός και τα αναλαμβάνει''. Τα Ιδεώδη αυτά είναι αληθινοί σπόροι για την μελλοντική Πραγματικότητα. Ιδεαλισμός διαπερασμένος από τον Χριστό διαποτίζεται με το σπέρμα της Πραγματικότητας. Όποιος κατανοεί αληθινά τον Χριστό βλέπει τα Ιδεώδη με τέτοιο τρόπο που λέει:'' Τα Ιδεώδη δεν έχουν ακόμη μέσα τους την εγγύηση της Πραγματικότητάς τους, όπως την έχουν οι φυτικοί σπόροι για το επόμενο έτος''. Όταν όμως κατανοούμε τα Ιδεώδη μας κατά τέτοιο τρόπο που μέσα μας τα παραδίνουμε στον Χριστό, τότε γίνονται αυτά αληθινοί σπόροι. Όποιος έχει πραγματική συνείδηση του Χριστού, όποιος κάνει την φράση του Παύλου ''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου-είναι ο φορέας των Ιδεωδών μου'' ουσία της ζωής του, είναι σε θέση να πει: ''Έξω στην Γη υπάρχουν τα σπαρτά που φυτρώνουν από ώριμους σπόρους, υπάρχουν ποταμοί και θάλασσες, διαμορφώνονται βουνά και κοιλάδες. Αλλά δίπλα τους είναι ο Κόσμος του Ιδεαλισμού. Ο Κόσμος αυτός έχει αναληφθεί από τον Χριστό και σαν σπόρος του μελλοντικού Κόσμου βρίσκεται μέσα στον σημερινό Κόσμο. Γιατί ο Χριστός μεταφέρει τα Ιδεώδη μας στον μελλοντικό Κόσμο, όπως ο Θεός της Φύσης μεταφέρει τους φυτικούς σπόρους αυτού του χρόνου στον επόμενο''.
Αυτό δίνει στον Ιδεαλισμό Πραγματικότητα, διώχνει από την ψυχή τις αποκρουστικές και σκοτεινές αμφιβολίες που μπορούν να την καταλάβουν όταν αισθάνεται:'' Τι απογίνεται ο Κόσμος των Ιδεωδών που είναι στενά συνδεδεμένα με την εξωτερική Πραγματικότητα και με ό,τι θεωρώ σαν το πολυτιμότερο πράγμα;''. Εκείνος που δέχεται μέσα του την Ώθηση του Χριστού, νοιώθει αυτό που ωριμάζει μέσα στην ψυχή του σαν Ιδεαλισμός, σαν αγαθό Σοφίας διαποτισμένο, κορεσμένο με Πραγματικότητα. Σας ανέφερα τα δύο παραδείγματα για να σας δείξω, από τον Απόκρυφο Κόσμο, πόσο διαφορετικά επενεργεί αυτό που διαπιστεύεται στην ψυχή και είναι διαποτισμένο από τον Χριστό, από εκείνο που διαπιστεύεται σ΄αυτήν μόνο σαν σοφία μη διαποτισμένη από τον Χριστό. Αληθινά, τελείως διαφορετικά διεισδύει μέσα μας αυτό που έχει διαποτίσει η ψυχή με τον Χριστό σ' αυτήν την γήινη ζωή, από κείνο που δεν το έχει διαποτίσει με τον Χριστό.
Συγκλονιστική είναι η εντύπωση που δημιουργείται όταν η ενορατική συνείδηση στρέφει το βλέμμα στον Πνευματικό Κόσμο και αντικρύζει ψυχές να μάχονται για τα Ιδεώδη τους, οι οποίες κατά την τελευταία τους ενσάρκωση δεν απόκτησαν ακόμη πλήρη συνείδηση του Χριστού. Τις βλέπει ν' αγωνίζονται για κάτι που θεωρούν ως το πολυτιμότερο αγαθό, γιατί ο Λούσιφερ έχοντας ισχύ πάνω σ' αυτά τα Ιδεώδη είναι σε θέση να τα αποχωρίσει από τους καρπούς, τους αληθινούς καρπούς που πρέπει να γευτεί ολόκληρος ο Κόσμος.
Διαφορετική είναι η θέα εκείνων που άφησαν να διαποτιστεί από τον Χριστό το αγαθό της σοφίας τους, το αγαθό της ψυχής τους. Αυτές οι ψυχές προκαλώντας σε μας κάτι σαν ανταύγεια, επενεργούν επάνω μας σ' αυτήν την ζωή στο σώμα, ζωογονώντας την ψυχή μας. Τον διαποτισμό με την Ώθηση του Χριστού μπορεί να τον αισθανθεί κανείς σαν πολυτιμότατη, εσωτερική θέρμη ψυχής, σαν παρηγοριά στις πιο αντίξοες περιστάσεις, σαν στήριγμα στις χειρότερες αβύσσους της ζωής. Γιατί; Διότι εκείνος που είναι αληθινά διαποτισμένος με την Ώθηση του Χριστού αισθάνεται αυτήν την Ώθηση μέσα σ' όλα όσα επιχειρεί να επιτύχει η ψυχή σαν ασφάλεια και εγγύηση για την εκπλήρωσή τους, όσο ατελή κι αν φαίνονται αυτά στην γήινη ζωή. Γι αυτό τον λόγο είναι ο Χριστός τέτοια παρηγοριά στις αμφιβολίες της ζωής, τέτοιο στήριγμα της ψυχής. Πόσα πράγματα της ψυχής μένουν ανεκπλήρωτα στην ζωή πάνω στην Γη! Πόσα πράγματα φαίνονται πολύτιμα γι' αυτήν, που όμως απέναντι στις εξωτερικές συνθήκες του κόσμου συχνά καταλήγουν να θεωρούνται μάταιες ανοιξιάτικες ελπίδες! Εκείνο όμως που αισθανόμαστε ειλικρινά στην ψυχή μας, εκείνο που ενώνουμε με την ψυχή μας σαν πολύτιμο αγαθό, μπορούμε να το παραδώσουμε στον Χριστό. Ανεξάρτητα από την δυνατότητα πραγματοποίησής του, όταν το παραδίνουμε στον Χριστό, το φέρει Εκείνος πάνω στα φτερά του στην Πραγματικότητα. Δεν χρειάζεται πάντα να το γνωρίζει κανείς αυτό, αλλά η ψυχή που αισθάνεται τον Χριστό μέσα της, όπως το σώμα αισθάνεται μέσα του το αίμα σαν ένα ζωογόνο στοιχείο, αισθάνεται την θέρμη, την δυνατότητα πραγματοποίησης σ' αυτήν την Ώθηση του Χριστού εν σχέσει με όλα όσα η ψυχή δεν είναι σε θέση, αλλά που θα ήθελε δικαιολογημένα, να πραγματοποιήσει στον εξωτερικό κόσμο.
Το γεγονός ότι η ενορατική συνείδηση βλέπει όλα αυτά τα πράγματα όταν παρατηρεί την ψυχή μετά θάνατον, αποτελεί απόδειξη του πόσο δικαιολογημένο είναι το αίσθημα της ανθρώπινης ψυχής, όταν σε ό,τι κάνει, σε ό,τι σκέφτεται, αισθάνεται διαποτισμένη από τον Χριστό και δέχεται μέσα της τον Χριστό σαν παρηγοριά, σαν στήριγμά της, σαν κάτι που παίρνει μέσα της σ' αυτήν την γήινη ζωή που κάνει και λέει:'' Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου''. Μακάρι να λέγαμε σ' αυτήν την γήινη ζωή '' Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου''. Θα θυμόμαστε ότι στην αρχή του βιβλίου μου ''Θεοσοφία'' υπάρχει ένα μέρος όπου δείχνεται πως σε μια ορισμένη βαθμίδα της Πνευματικής Ζωής εκπληρώνεται αυτό που στην γήινη ζωή διαποτίζει την ανθρώπινη ψυχή. Εκεί αναφέρω πως το ''Τατ τβαμ ασί'' ''Αυτό είσαι εσύ'', πάνω στο οποίο διαλογίζονται οι σοφοί της Ανατολής, εμφανίζεται στον άνθρωπο σαν πραγματικότητα την στιγμή που λαμβάνει χώρα η μετάβαση από τον ονομαζόμενο Κόσμο της ψυχής στον Κόσμο του Πνεύματος. Ρίξτε μια ματιά σ' αυτό το σημείο.
Και κάτι άλλο ακόμη μπορεί να γίνει Πραγματικότητα, κάτι που είναι τεράστιας σημασίας για τον άνθρωπο εν σχέσει με τα λόγια του Παύλου'' Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου'' τα οποία μπορεί να πει η ψυχή που έχει διαποτιστεί από τον Χριστό σ' αυτήν την ζωή. Αν μάθει ο άνθρωπος να βιώνει σαν εσωτερική Αλήθεια την φράση''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου'', τότε αυτή εκπληρώνεται μετά θάνατον κατά μεγαλειώδη τρόπο. Γιατί ό,τι δεχόμαστε στον Κόσμο κάτω από το πρίσμα του ''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου'' γίνεται κτήμα μας, γίνεται εσωτερική μας φύση μεταξύ θανάτου και νέας γέννησης κατά τρόπο που μπορούμε να το μεταβιβάσουμε σαν καρπό σ' ολόκληρη την Ανθρωπότητα. Ό,τι δεχόμαστε από την άποψη του ''Όχι εγώ'' το μετατρέπει ο Χριστός σε κοινό Αγαθό για ολλόκληρη την ανθρωπότητα. Για ό,τι δέχομαι από την άποψη ''Όχι εγώ'' μπορώ μετά θάνατον να αισθάνομαι και να πω:'' Όχι για μένα μόνο, αλλά για όλους τους συνάνθρωπους αδελφούς μου!''. Και μόνο τότε είμαι σε θέση να πω: ''Το αγάπησα πάνω από το κάθε τι, ακόμη κι από τον ίδιο μου τον εαυτό'', υπάκουσα στην εντολή. ''Αγάπα τον Θεό σου πάνω από κάθε τι''. ''Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου''.
Και εκπλήρωσα την άλλη εντολή: ''Αγάπα τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου''. Διότι οτιδήποτε απόκτησα εγώ ο ίδιος, ο Χριστός το φέρνει στην Πραγματικότητα κι έτσι γίνεται κοινό Αγαθό για όλη την Ανθρωπότητα στην Γη.
Πρέπει ν' αφήσουμε αυτά τα πράγματα να ενεργήσουν μέσα μας και μετά βιώνουμε τι σημαίνει ο Χριστός για την ανθρώπινη ψυχή, πως μπορεί ο Χριστός να είναι ο φορέας, το στήριγμα και ο διαφωτιστής της ανθρώπινης ψυχής. Και σιγά σιγά μπορούμε να εισχωρήσουμε μέσα σ' αυτό που ονομάζεται σχέση του Χριστού με την ανθρώπινη ψυχή.''
*Αυτή η διάλεξη εδόθη από τον Ρούντολφ Στάινερ στο Νορκόπινγκ της Σουηδίας τον Ιούλιο του 1914
